1. Diễn biến chính
-
Cổ phiếu của các công ty khai khoáng và chế biến kim loại đất hiếm (rare earths) đã tăng mạnh khi căng thẳng giữa United States và China về kiểm soát xuất khẩu tăng lên.
-
Trung Quốc đã mở rộng các quy định kiểm soát xuất khẩu với nhiều nguyên tố đất hiếm và công nghệ liên quan, đặc biệt là với ngành từ ô tô điện, chip tới quốc phòng.
-
Hoa Kỳ dưới chính quyền Donald Trump cũng đang đẩy mạnh chính sách nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng kim loại và vật liệu chiến lược, bao gồm đề xuất lập “kho dự trữ chiến lược” kim loại hiếm và đặt mức giá sàn cho một số nguyên tố.
2. Phản ứng và đối sách từ hai bên
Trung Quốc
-
Trung Quốc tuyên bố rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu là “bình thường”, “hướng tới mục tiêu an ninh quốc gia” và phản bác các cáo buộc từ phía Mỹ.
-
Cụ thể, theo phân tích, Trung Quốc đã thêm 5 nguyên tố đất hiếm vào danh sách kiểm soát và mở rộng yêu cầu cấp giấy phép xuất khẩu đối với các công ty nước ngoài sử dụng nguyên liệu hoặc công nghệ Trung Quốc.
Hoa Kỳ
-
Mỹ cáo buộc Trung Quốc đang dùng quyền kiểm soát chuỗi cung ứng đất hiếm để tạo đòn bẩy chiến lược (“supply-chain power grab”).
-
Bộ Tài chính Mỹ và Đại diện Thương mại Mỹ lên tiếng cảnh báo việc Trung Quốc áp dụng các biện pháp này có thể dẫn tới việc các quốc gia “tách khỏi” (decouple) khỏi Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
3. Tác động tới thị trường & chuỗi cung ứng
-
Khi tin tức về việc Trung Quốc thắt chặt kiểm soát xuất khẩu được công bố, cổ phiếu các doanh nghiệp khai thác đất hiếm ở Mỹ và Australia đã tăng mạnh. Ví dụ: cổ phiếu MP Materials Corp., USA Rare Earth LLC, Trilogy Metals Inc. ghi nhận mức tăng hàng chục phần trăm.
-
Do Trung Quốc hiện kiểm soát phần lớn khâu tinh chế và từ khoáng thô tới nam châm đất hiếm (magnet) – theo một phân tích, Trung Quốc nắm khoảng ~70% khai thác và ~90% khả năng tinh chế/nanoci thành phẩm.
-
Hệ quả là nhiều ngành công nghiệp phụ thuộc vào đất hiếm (xe điện, năng lượng tái tạo, quốc phòng, điện tử tiêu dùng) đang phải cân nhắc lại nguồn cung và chiến lược.
-
Quỹ đầu tư và ngân hàng cũng bắt đầu vào cuộc: có tin rằng một ngân hàng lớn ở Mỹ sẽ đầu tư hàng chục tỷ USD vào các công ty vật liệu chiến lược để giảm phụ thuộc vào nguồn từ Trung Quốc.
4. Góc nhìn phân tích & những điểm cần lưu ý
-
Mặc dù Trung Quốc có ưu thế lớn trong chuỗi cung ứng đất hiếm, nhưng theo các chuyên gia, việc chỉ dựa vào “thẻ đất hiếm” là không hoàn toàn chắc chắn – vì dù số lượng khoáng chất không phải quá lớn về giá trị so với toàn ngành (khoảng vài tỷ USD) nhưng tác động chiến lược rất lớn.
-
Rủi ro chính là: nếu Trung Quốc dùng đất hiếm như một “vũ khí” kinh tế thì Mỹ và các đồng minh sẽ phản ứng mạnh, đẩy nhanh việc phát triển nguồn thay thế, tái chế, công nghệ thay thế – điều này có thể làm suy yếu lợi thế dài hạn của Trung Quốc.
-
Việc Mỹ muốn lập “kho dự trữ chiến lược” kim loại hiếm và đặt giá sàn cho một số nguyên tố là dấu hiệu cho thấy họ xem vấn đề này như an ninh quốc gia chứ không chỉ kinh tế.
-
Song, việc xây dựng một chuỗi cung ứng thay thế Trung Quốc không đơn giản: đòi hỏi thời gian, vốn lớn, công nghệ và hạ tầng tinh chế — và đây là lý do tại sao Trung Quốc vẫn giữ ưu thế trong ngắn-và-trung hạn.
5. Kết luận
Mặt trận mới trong cuộc cạnh tranh Mỹ – Trung: kim loại đất hiếm và chuỗi cung ứng chiến lược.
-
Trung Quốc đang sử dụng lợi thế về nguồn lực đất hiếm để tăng áp lực thương mại.
-
Mỹ và các đồng minh phản ứng bằng cách nội địa hóa nguồn cung, đa dạng hóa, và xem đây như vấn đề an ninh quốc gia.
-
Thị trường tài chính đã phản ánh sự thay đổi này – cổ phiếu công ty đất hiếm tăng mạnh.
-
Nhưng vẫn còn nhiều rủi ro và độ bất định: thời gian để Mỹ và các quốc gia khác phát triển nguồn thay thế, phản ứng từ Trung Quốc, và ảnh hưởng tới các ngành công nghiệp lớn vẫn chưa được định rõ.

Bạn muốn kiếm tiền từ thị trường Forex, Vàng, Chứng Khoán Mỹ,…? Bạn muốn trở thành một nhà đầu tư chuyên nghiệp trong lĩnh vực này nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu? Đừng lo, Blog cá nhân Tài Chính Forex – TaiChinhForex.com được tạo ra để chia sẻ những thông tin hữu ích và cần thiết nhất cho người mới bắt đầu trong lĩnh vực tài chính Forex cho dù bạn đang sống ở quốc gia nào trên thế giới. Xem thêm phần Giới thiệu về Tài Chính Forex để hiểu hơn về trang web này!



